Συμβουλες

Kαλλιέργεια ορχιδέας

Για να ξεκινήσετε την καλλιέργεια της ορχιδέας, αγοράστε τα πιο γνωστά υβρίδια, τα οποία να είναι από τα πιο ανθεκτικά και να μην κοστίζουν υπερβολικά. Εάν υπάρχει τρόπος επισκεφτείτε ένα θερμοκήπιο εξειδικευμένο στην παραγωγή ορχιδέας, απ’ όπου θα πάρετε χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές από το ειδικό προσωπικό. Η πρώτη θετική εντύπωση σχετικά με την κατάσταση ενός φυτού, δε σημαίνει πάντα ότι αυτό βρίσκεται όντως σε άριστη κατάσταση.

Πολλές φορές η υγρασία του θερμοκηπίου αρκεί, για να διατηρηθεί η καλή όψη ακόμη και σε ένα φυτό που ουσιαστικά υποφέρει. Τη στιγμή της αγοράς βεβαιωθείτε ότι το φυτό φέρει το καρτελάκι, στο οποίο αναγράφεται το όνομα του είδους, για να μπορέσετε εύκολα να εφαρμόσετε τις καλλιεργητικές φροντίδες, που απαιτεί το συγκεκριμένο είδος. Για να είστε βέβαιοι, ότι ένα φυτό είναι υγιές, κοιτάξτε προσεκτικά τις επιφανειακές ρίζες του. Οι υγιείς είναι σώες, λευκού ή ανοιχτού γκρίζου χρώματος.

Μην αγοράσετε ποτέ φυτά με σκούρες και κακής μορφής ρίζες. Μπορείτε επίσης να κουνήσετε ελαφρά το φυτό για να διαπιστώσετε ότι αυτό είναι σταθεροποιημένο στο υπόστρωμα καλλιέργειας. Εάν είναι σταθερό, σημαίνει ότι οι ρίζες του σίγουρα είναι υγιείς και μπορείτε να προχωρήσετε στην αγορά του. Επίσης και οι ψευδοβολβοί, στα είδη που υπάρχουν, θα πρέπει να είναι γεμάτοι και χωρίς σημάδια σήψης, που στις περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζονται υπό μορφή σκούρων κηλίδων.

Παρατηρείστε με ιδιαίτερη προσοχή και τα φύλλα έχοντας στο μυαλό σας, π.χ. ότι εμφανίζουν ένα πολύ ανοιχτό πράσινο χρώμα, ορισμένες φορές προς το κίτρινο, όταν τα φυτά μπαίνουν στην ανθοφορία και αυτό δε σημαίνει βέβαια, ότι βρίσκονται σε κακή υγιή κατάσταση. Σε κάθε περίπτωση το χρώμα του φυλλώματος θα πρέπει να πληροί το τυπικό χαρακτηριστικό χρώμα του γένους, στο οποίο ανήκει το φυτό. Σε κάθε ταξιανθία θα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον δύο – τρία άνθη ανοιγμένα, έτσι ώστε να μπορεί να διαπιστωθεί το χρώμα.

Μην επιλέγετε φυτά με ταξιανθίες ελάχιστα αναπτυγμένες. Διατρέχετε τον κίνδυνο να δείτε να πέφτουν τα μπουμπούκια, σε ενδεχόμενες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και τότε αντίο ανθοφορία! Ακόμη και στα είδη που φέρουν μόνο ένα άνθος ανά στέλεχος, αλλά παράγουν αρκετά, όπως στην περίπτωση των , θα πρέπει πάντα να υπάρχουν, για τον ίδιο λόγο, τουλάχιστον ένα – δύο άνθη ανοιγμένα.

Στην περίπτωση που θα θελήσετε να αγοράσετε βολβούς Pleione και Bletilla βεβαιωθείτε ότι είναι ζαρωμένοι. Οι βολβοί δεν πρέπει να έχουν φυτρώσει, για να μπορέσουν να αναπτυχθούν κανονικά, όταν πλέον φυτευτούν (φυτέψτε τους αμέσως ή διατηρήστε τους σε δροσερό χώρο, γιατί η ζέστη του σπιτιού μπορεί να τους αφυδατώσει ή να τους αναγκάσει να βλαστήσουν πρόωρα).

Θυμίζουμε πάνω απ’ όλα ότι για τις ορχιδέες είναι καλύτερα να χρησιμοποιούνται πλαστικές γλάστρες, απολυμασμένες με νερό και χλωρίνη και στη συνέχεια ξεπλυμένες καλά με άφθονο νερό. Η αλλαγή της γλάστρας σκοπεύει να δώσει περισσότερο χώρο στο φυτό και να επιτρέψει στις ρίζες να αναπνέουν καλύτερα, γεγονός που μπορεί να καταστεί δύσκολο, όταν το υπόστρωμα αποδιοργανωθεί και μειωθεί σε λεπτούς κόκκους.

Τα διάφορα στάδια για τη σωστή αλλαγή της γλάστρας

Μετά την προμήθεια του ειδικού υποστρώματος για ορχιδέες (που μπορείτε να βρείτε στην αγορά), πριν την αλλαγή της γλάστρας, βυθίστε το στο νερό έως ότου βραχεί καλά (μουλιάσει). Βγάλτε το φυτό από τη γλάστρα και βοηθούμενοι από ένα ξύλο, απομακρύνετε τον παλιό φλοιό. Ταυτόχρονα απομακρύνετε τις νεκρές ρίζες, με ένα μαλακό τράβηγμα. Στον πυθμένα της καινούριας γλάστρας δημιουργήστε ένα στρώμα τριών – τεσσάρων εκατοστών, από κομμάτια πολυεστέρα, το οποίο θα βοηθήσει στην αποστράγγιση του νερού.

Στη συνέχεια προσθέστε μια χούφτα φλοιού, απλώστε ελαφρώς τις ρίζες του φυτού και τοποθετήστε το τη γλάστρα, κρατώντας το μετέωρο με το ένα χέρι. Βοηθούμενοι με το άλλο χέρι προσθέστε τον φλοιό αφού κοιτάξτε να έρθει σε καλή επαφή με τις ρίζες. Αφήστε το λαιμό του φυτού λίγο πάνω από το επίπεδο των χειλιών της γλάστρας. Μετά την αλλαγή της γλάστρας, τοποθετήστε το φυτό σε σκιερό σημείο χωρίς να το ποτίζετε για 20 ημέρες περίπου, κατά αυτό τον τρόπο θα διεγείρετε το σχηματισμό νέων ριζών. Τούτο δεν ισχύει για τις Psphiopedilium, τις οποίες θα πρέπει να ποτίζουμε κακάνονι.

Οπως αναφέραμε πιο πάνω, ορισμένες ορχιδέες απαιτούν συχνά ποτίσματα, άλλες μετά από κάποιες μέρες. Σε γενικές γραμμές, για τις ορχιδέες που καλλιεργούνται σε γλάστρα, όσο πιο χοντρές και σαρκώδεις είναι οι ρίζες τους, τόσο πιο συχνά και πυκνά πρέπει να γίνονται τα ποτίσματα. Οι ορχιδέες που καλλιεργούνται σε κομμάτι ξύλου (φλοιού) ή φελλού, ψεκάζονται και διαβρέχονται με άφθονο νερό κάθε μέρα με ένα ψεκαστήρι. Να θυμάστε ότι οι ορχιδέες δύσκολα πεθαίνουν από έλλειψη νερού, η κύρια αιτία θανάτου αυτών των φυτών, είναι όντως η υπερβολική υγρασία, που δεν επιτρέπει να στεγνώσουν οι ρίζες, μεταξύ του ενός και του άλλου ποτίσματος.

Τούτο δεν ισχύει για τις paphiopedilium, οι οποίες ποτίζονται συχνά, γιατί οι ρίζες τους δεν πρέπει ποτέ να στεγνώσουν εντελώς. Το υπερβολικό νερό προκαλεί την ασφυξία και το θάνατο των ριζών, με επακόλουθο την απώλεια της ζωηρότητας και της γυαλάδας των χρωμάτων του φυτού και την εμφάνιση σκούρων κηλίδων στα φύλλα (σαπίσματα που σε ελάχιστο χρόνο, οδηγούν το φυτό στο θάνατο).

Η έλλειψη νερού για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα, προκαλεί αρχικά τη μάρανση και στη συνέχεια το κιτρίνισμα των φύλλων, ξεκινώντας από εκείνα της βάσης. Στο πότισμα χρησιμοποιήστε νερό, που θα αφήσετε σε ένα δοχείο μια – δυο ημέρες: κατ’ αυτό τον τρόπο απομακρύνεται το χλώριο, που είναι πτητικό, τα άλατα καθιζάνουν στον πάτο του δοχείου και επιπλέον το νερό μπορεί να ζεσταθεί και να φτάσει τη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Γι’ αυτό το λόγο κρατάτε πάντα εύκαιρο, έναν κουβά γεμάτο νερό, όπου θα βουτάτε τη γλάστρα για κάποια δευτερόλεπτα, τέλος θα την αφήνετε να στραγγίσει καλά. Εάν το νερό της βρύσης είναι σκληρό, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το απιονισμένο, που χρησιμοποιείτε στο σιδέρωμα

Μην ποτίζετε με φιλτραρισμένο νερό από οικιακές συσκευές (από τα φίλτρα που πωλούνται στην αγορά για το φιλτράρισμα του νερού της κουζίνας): μπορεί να αποβεί μοιραίο για το φυτό, γιατί περιέχει άλατα ιωδίου, τα οποία για τις ορχιδέες είναι τοξικά και αποτελούν «δηλητήριο». Μη ξεχνάτε τέλος ότι οι ρίζες της ορχιδέας δεν αντέχουν, επί μακρόν, σε επαφή με το νερό. Γι’ αυτό το λόγο τακτοποιήστε τη γλάστρα σε ένα δεύτερο δοχείο όπου θα υπάρχει διογκωμένη άργιλος ή περλίτης ή γαρμπίλι (περταδάκι) (έτσι με αυτόν τον τρόπο δε θα έρχεται σε απευθείας επαφή η γλάστρα με το νερό και συνεπώς και οι ρίζες.

Πολλαπλασιασμός – Διαχωρισμός των ριζών

Για όλες τις ορχιδέες που σχηματίζουν περισσότερα του ενός στελέχη στη βάση του φυτού, όπως π.χ. στη Cipidium, Cattleya και Paphiopedilium ο πολλαπλασιασμός με διαχωρισμό των ριζών είναι ο ταχύτερος και μας επιτρέπει επιπλέον να δημιουργήσουμε νέα φυτά ήδη φτασμένα. Τη στιγμή της αλλαγής της γλάστρας χωρίστε το φυτό σε περισσότερα τμήματα, με 3 – 4 οφθαλμούς το καθένα. Χρησιμοποιήστε ψαλίδι ή ένα μαχαίρι απολυμασμένα στο οινόπνευμα, προσέχοντας να μη βλάψετε τις ρίζες. Για να πολλαπλασιάσετε τις ορχιδέες κήπου, όπως είναι οι Pleione, θα πρέπει να περιμένετε να αυξηθούν οι βολβοί σε αριθμό και να διαιρέσετε τη ρίζα στο τέλος του βλαστικού κύκλου, το φθινόπωρο, όταν τα φύλλα έχουν μαραθεί.– Αποχωρισμός των ψευδοβολβών. Στα γένη που διαθέτουν ψευδοβολβούς, όπως π.χ. Oncidium, χωρίς να χωρίσετε ολόκληρο φυτό, μπορείτε να ξεχωρίσετε ορισμένα τμήματα (με τη ρίζα), αυτά που εξέχουν από τη γλάστρα και να τα φυτέψετε σε ξεχωριστές γλάστρες. Ακόμη και από τους γηρασμένους και ζαρωμένους ξευδοβολβούς, που βρίσκονται στη βάση του φυτού, μπορείτε να δημιουργήσετε καινούρια φυτά. Ξεκολλήστε τους από το μητρικό φυτό και τοποθετήστε τους στο σκοτάδι και σε στεγνό σημείο (π.χ. σε ένα χαρτόκουτο) για 20 ημέρες τουλάχιστον. Μετά φυτέψτε τους σε ένα υγρό υπόστρωμα: από το καθένα θα προκύψει ένας ψευδοβολβός, από τον οποίο θα αναπτυχθεί ένα νέο φυτό.

Μοσχεύματα

Για να πολλαπλασιάσετε τις μονοστέλεχες ορχιδέες, όπως είναι π.χ. οι vanda, προχωρήστε ως εξής: κόψτε, κάτω από το γόνατο όπου υπάρχουν καλά ανεπτυγμένες επίκτητες ρίζες, την κορυφή του φυτού (και ενδεχομένως το κομμάτι του κορμού που βρίσκεται πιο χαμηλά) έτσι ώστε να παραμείνουν τρία – πέντε φύλλα για κάθε μόσχευμα και φυτέψτε το σε μια γλάστρα με υπόστρωμα υγρό. Όπως και στην περίπτωση της αλλαγής της γλάστρας, τοποθετήστε το νέο φυτό στη σκιά και μην το ποτίζετε για 20 ημέρες τουλάχιστον. Εάν τα φύλλα μαραθούν λιγάκι, μπορείτε να τα ψεκάσετε χωρίς να βρέξετε τις ρίζες, οι οποίες κατά αυτόν τον τρόπο διεγείρονται και αναπτύσσονται. Τούτο δεν ισχύει για τις paphiopedilium, τις οποίες θα πρέπει να διατηρείτε συνέχεια υγρές.

Όλες οι ορχιδέες λιπαίνονται στη διάρκεια της βλαστικής εποχής, μια φορά κάθε 15 ημέρες, με ένα λίπασμα τύπου 20.20.20 (δηλαδή άζωτο, φώσφορο και κάλιο σε ίσα μέρη), διαλύοντας ένα γραμμάριο ανά λίτρο νερού. Αντίθετα αμέσως μετά την έκπτυξη των ανθικών στελεχών, ξεκινήστε να χορηγείτε ένα λίπασμα πιο πλούσιο σε φώσφορο και κάλιο (τύπου 10.30.20). Μην ξεχνάτε, ποτέ σε καμιά περίπτωση, το τονίζουμε, ότι η λίπανση θα γίνεται μετά από ένα άφθονο πότισμα. Όντως όταν ένα φυτό βρίσκεται σε μια κατάσταση έλλειψης νερού, έχει την τάση να το απορροφά; αμέσως, με κίνδυνο το διαλυμένο λίπασμα να «κάψει» τις ρίζες. Τα φυτά που καλλιεργούνται σε κομμάτι ξύλου ή φελλού ή σε κρεμαστά καλάθια με τις ρίζες στον αέρα, λιπαίνονται κάθε εβδομάδα, χρησιμοποιώντας πολύ αραιά διαλύματα λιπασμάτων (1/2 του γραμμαρίου /λίτρο νερού). Για την ορχιδέα ένα ελιξίριο μακροζωίας αντιπροσωπεύει το νιτρικό ασβέστιο το οποίο λείπει από τα κοινά λιπάσματα. Στο νερό το ασβέστιο υπάρχει υπό μορφή ανθρακικού, που όμως δεν είναι αφομοιώσιμο από τις ρίζες. Μια μικρή ποσότητα νιτρικού ασβεστίου (1 γραμμάριο ανά λίτρο νερού) μια φορά στους τρεις μήνες ενισχύει και αναζωογονεί το φυτό.

Μην το ανακατεύετε ποτέ με άλλα λιπάσματα. Ο καλύτερος τρόπος για να δημιουργήσετε τη σωστή υγρασία και να συγκεντρώσετε το νερό του ποτίσματος, συνίσταται στο να γεμίσετε το πιάτο της γλάστρας με διογκωμένη άργιλο. Με αυτόν τον τρόπο οι ρίζες δεν έρχονται σε απευθείας επαφή με το νερό και δεν αντιμετωπίζετε τον κίνδυνο να σαπίσουν.

Θερμοκρασία – Υγρασία

ΕΑΝ Η ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΗ

Η θερμοκρασία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχή έκβαση της καλλιέργειας των ορχιδέων. Για τα φυτά αυτά, δροσερές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με υψηλές υγρασίες, μπορούν να προκαλέσουν την εκδήλωση «φαιάς σήψης» (βοτρύτη), η οποία προσβάλλει τα τρυφερά φύλλα και τα άνθη καλύπτοντάς τα από ένα λεπτό γκριζωπό επίστρωμα. Με υψηλότερες θερμοκρασίες και υψηλή υγρασία περιβάλλοντος, είναι αντίθετα πιο πιθανή η εμφάνιση προσβολών ωιδίου, οι οποίες εκδηλώνονται με μια λευκωπή μούχλα, η οποία αρχικά προσβάλλει τα νεαρά φυτά και στη συνέχεια τη βλάστηση. Και οι δυο μυκητολογικές ασθένειες, που μόλις αναφέραμε, μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα κατάλληλα μυκητοκτόνα τα οποία μπορούμε να προμηθευτούμε σε σπρει.

ΟΤΑΝ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΕΙΝΑΙ ΞΗΡΟΘΕΡΜΙΚΗ

Οι ορχιδέες θα πρέπει να τοποθετούνται σε χώρο με την κατάλληλη υγρασία, σε περιβάλλον όχι πολύ ξηρό. Η χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία, προκαλεί την ξήρανση των φύλλων και του άνθους, ευνοώντας επίσης τις προσβολές των κοκκοειδών, τα οποία καταφεύγουν κάτω από τα φύλλα και τα στελέχη. Απομακρύνετέ τα περνώντας με ένα βαμβάκι βουτηγμένο σε καθαρό οινόπνευμα. Η ξηρή ατμόσφαιρα μπορεί επίσης να ευνοήσει την εμφάνιση του κόκκινου τετράνυχου, ο οποίος συνήθως καταφεύγει στη βάση του φυτού, ανάμεσα στους ψευδοβολβούς ή κάτω από τα φύλλα. Εάν διαπιστώσετε ότι οι προσβολές είναι σοβαρές χρησιμοποιήστε ένα ακαρεοκτόνο σε σπρέι.

Yποχώματα

Για την καλλιέργεια των επίφυτων ορχιδέων (θυμίζουμε ότι είναι εκείνες, που στη φύση αναπτύσσονται σταθεροποιώντας το ριζικό τους σύστημα στον κορμό των δέντρων), χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά ο απολυμασμένος φλοιός των κωνοφόρων, θρυμματισμένος σε μικρά κομμάτια και χωρίς το ρετσίνι. Για τις ορχιδέες με τις πιο χοντρές ρίζες, χρησιμοποιείται ένας φλοιός μεγάλων τριμμάτων (χοντρόκοκκος), ενώ για εκείνες που οι ρίζες είναι πιο λεπτές, χρησιμοποιείται ένας φλοιός λεπτόκοκκος. Στο εμπόριο μπορούμε να βρούμε και φυτοχώματα για ορχιδέες, που συνίστανται από φλοιό, που έχει τεμαχιστεί σε μικρά κομματάκια ή και αλεσμένα, από πολυεστέρα και φτερά. Εάν τελικά χρησιμοποιηθούν αυτά τα υποστρώματα, η αλλαγή της γλάστρας θα πρέπει να γίνεται πιο συχνά, μιας και αυτός ο τύπος υποστρώματος αποδιοργανώνεται γρήγορα και συγκρατεί νερό και δεν επιτρέπει στο ριζικό σύστημα να αναπνεύσει. Οι Paphiopedilium, οι οποίες θεωρούνται ορχιδέες εδάφους, καλλιεργούνται σε ένα μίγμα καλού φυτοχώματος για εσωτερικού χώρου φυτά και υποστρώματος για ορχιδέες. Για τις ορχιδέες που καλλιεργούνται σε τεμάχιο ξύλου, ιδανική λύση αποτελεί ο φλοιός της Robinia pseudacacia κοιν. ψευδακακία. Για εκείνες που καλλιεργούνται στον κήπο όπως είναι οι Pleione και οι Bletilla, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάλλιστα ένα υπόστρωμα πλούσιο σε χούμο.